आपण आज या लेखामध्ये माहिती घेणार आहोत Cricket Information in Marathi, क्रिकेटचे मुख्य नियम, क्रिकेटचे नियम, कसोटी क्रिकेट एकदिवसीय क्रिकेट, टी २० क्रिकेट, अंपायर, बॉलर, बॅट्समन. क्रिकेट हा परिसरातील एक अतिशय आवडता खेळ आहे.
क्रिकेट मराठी माहिती | Cricket Information in Marathi
भारतात बर्‍याच वर्षांपासून क्रिकेटचा खेळ खेळला जात आहे, तो एक अतिशय प्रसिद्ध आणि रोमांचक खेळ आहे. हा खेळ मुलांना खूप आवडतो, सहसा लहान मैदान, रस्ते इत्यादी कोणत्याही लहान मोकळ्या जागांवर क्रिकेट खेळण्याची त्यांना सवय असते. मुलांना क्रिकेट व त्यासंबंधीचे नियम व कायदेविषयक माहिती खूप आवडते. भारतातील राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर खेळल्या जाणार्‍या खेळांपैकी क्रिकेट सर्वात प्रसिद्ध आहे. लोकांमध्ये क्रिकेटची लोकप्रियता इतकी जास्त आहे की हा खेळ पाहण्याकरिता प्रेक्षकांची गर्दी इतर कोणत्याही खेळाकडे फारच कमी जाते.
क्रिकेट हा एक व्यावसायिक पातळीवरील मैदानी खेळ आहे जो बर्‍याच देशांकडून खेळला जातो. या मैदानी खेळामध्ये 11 खेळाडूंचे दोन संघ आहेत. 50/20 षटक पूर्ण होईपर्यंत क्रिकेट खेळले जाते. यासंदर्भातील नियम आणि कायदे आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद आणि मर्लबॉर्न क्रिकेट क्लबद्वारे शासित व नियमन केले जातात. हा खेळ कसोटी सामने आणि एकदिवसीय आणि टी -20 आंतरराष्ट्रीय सामने म्हणून खेळला जातो. हा खेळ प्रथम 16 व्या शतकातील दक्षिण इंग्लंडमध्ये खेळला गेला. तथापि, 18 व्या शतकाच्या दरम्यान ते इंग्लंडच्या राष्ट्रीय खेळामध्ये विकसित झाले.
क्रिकेटचा इतिहास
ब्रिटीश साम्राज्याच्या विस्तारादरम्यान, हा खेळ परदेशात खेळला जाऊ लागला आणि 19 व्या शतकात पहिला आंतरराष्ट्रीय सामना आयसीसीकडून प्रत्येकी 10-10 सदस्यांच्या दोन संघात घेण्यात आला. क्रिकेट हा एक अतिशय प्रसिद्ध खेळ आहे जो इंग्लंड, भारत, ऑस्ट्रेलिया, दक्षिण-आफ्रिका इत्यादी जगातील अनेक देशांमध्ये खेळला जातो.
क्रिकेट म्हणजे काय?
- मैदानावर हा एक आऊट डोर गेम आहे.
- क्रिकेटमध्ये बॅट, बॉल आणि स्टंप हे मुख्य घटक असतात ज्याशिवाय क्रिकेट खेळता येत नाही.
- क्रिकेट दोन संघांदरम्यान खेळला जातो. प्रत्येक संघात 11 सदस्य / खेळाडू असतात.या व्यतिरिक्त, 12 सदस्यांपैकी एखाद्याला दुखापतीमुळे किंवा इतर कोणत्याही कारणामुळे दुखापत झाल्यास एखाद्या जागी सदस्याची जागा घेतली जाते. परंतु हा 12 वा सदस्य करू शकतो. फक्त क्षेत्ररक्षण / प्रादेशिक डिफेन्डर बनू शकतो, त्याऐवजी फलंदाज, गोलंदाज किंवा विकेटकीपर म्हणून बदलता येणार नाही.
- टीव्ही स्क्रीनद्वारे खेळ पाहणार्‍या थर्ड अंपायरखेरीज मैदानावर उपस्थित असणारे विविध निर्णय घेण्यासाठी क्रिकेटमध्ये 2 अंपायरचा समावेश आहे आणि विशेष परिस्थितीत तिसऱ्या पंचांचा निर्णय अंतिम निर्णय मानला जातो.
- क्रिकेट दोन डावात खेळला जातो, प्रत्येक संघ प्रत्येक डावात फलंदाजी करतो आणि दुसरा संघ गोलंदाजी करतो आणि मैदानाचे रक्षण करतो.
- पहिल्या डावात फलंदाजी करणार्‍या संघाचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे धावा किंवा स्कोअर बनवणे.
- गोलंदाजी संघाचा मुख्य उद्देश फलंदाजाला बाद करणे आणि धावा रोखणे.
- दुसर्‍या डावात फलंदाजी करणाऱ्या संघाकडे धाव / स्कोअरचे उद्दीष्ट असते जे पहिल्या डावात पहिल्या संघाने दिले असते, ते निश्चित केले पाहिजे.
- प्रथम कोणता संघ फलंदाजी करेल किंवा गोलंदाजी करेल याचा निर्णय नाणेफेक जिंकणार्‍या संघाचा कर्णधार घेतो.
आंतरराष्ट्रीय/राष्ट्रीय स्तरावर तीन प्रकारचे क्रिकेट आहेत.
- कसोटी क्रिकेट
- वन डे क्रिकेट
- टी 20 क्रिकेट
क्रिकेट क्रीडांगण व साहित्य
खेळपट्टी (Pitch)
दोन विकेट्समधील (किंवा दोन्ही बोलिंग क्रीजमधील) अंतरास पिच किंवा खेळपट्टी म्हणतात. दोन विकेट्समध्ये २२ यार्ड (२०.१२ मी.) अंतर असते. खेळपट्टीची रुंदी १० फूट (३.०४ मी.) असते.
सामन्यात खेळपट्टी बदलता येणार नाही. खेळपट्टी खेळास अयोग्य बनली आणि दोन्ही कप्तानांनी संमती दिली‚ तरच खेळपट्टी बदलावी.
विकेट्स (Wickets)
तीन स्टम्प्स (Stumps) व त्यांवरील दोन बेल्स (Bails) मिळून विकेट तयार होते. विकेटची रुंदी ९ इंच (२२.९ सें.मी.) असते. स्टम्प्सची जमिनीपासून उंची २८ इंच (७१.१ सें.मी.) असते. स्टम्प्स सारख्या उंचीच्या व समान आकाराच्या असतात. त्यांच्यामधून चेंडू पलीकडे जाणार नाही.
- दोन विकेट्समध्ये २२ यार्ड अंतर असते. विकेट्स एकमेकांसमोर व समांतर असतात.
- बेलची लांबी ४ इंच (११.१ सें.मी.) असते.
- स्टंप्सवर आडवी ठेवल्यावर स्टम्प्सच्यावर बेलची उंची इंचापेक्षा (१.३ सें.मी.) अधिक असणार नाही.
- (जोरदार वारा असेल‚ तर पंचांच्या संमतीने स्टम्प्सवर बेल्स न ठेवण्याबाबत कप्तान निर्णय घेऊ शकतात.)
बोलिंग व पॉपिंग क्रीज
स्टम्प्सच्या रेषेत दोन्ही बाजूंना एकूण ८ फूट ८ इंच (२.६४ मी.) लांबीची रेषा असते‚ तिला बोलिंग क्रीज (Bowling Crease) म्हणतात.
बोलिंग क्रीजच्या समोर खेळपट्टीवर बोलिंग क्रीजपासून ४ फूट (१.२२ मी.) अंतरावर बोलिंग क्रीजशी समांतर अशी रेषा असते तिला पॉपिंग क्रीज (Popping Crease) म्हणतात. पॉपिंग क्रीज विकेटच्या दोन्ही बाजूंना प्रत्येकी किमान ६ फूट (१.८३ मी.) वाढविलेले असते. पॉपिंग क्रीजच्या विकेटकडील कडेपासून स्टम्प्सच्या मध्यभागापर्यंत ४ फूट अंतर असते.
रिटर्न क्रीज (Return Crease)
बोलिंग क्रीजच्या दोन्ही टोकांशी लंबांतर रेषा काढून रिटर्न क्रीज आखलेले असते. या रेषा पॉपिंग क्रीजपर्यंत पुढे व विकेटच्या पाठीमागे किमान ४ फूट वाढविलेल्या असतात.
सीमारेषा (Boundary Line)
खेळपट्टीच्या मध्यबिंदूतून ७५ यार्ड (किमान ६० यार्ड) त्रिज्येने वर्तुळ काढतात. ही वर्तुळ रेषा हीच मैदानाची सीमारेषा होय. (वर्तुळ चुन्याने आखून त्यावर ठिकठिकाणी निशाणे लावावीत. चुन्याच्या रेषेऐवजी अलीकडे पांढऱ्या जाड दोराचा वापर केला जातो.)
क्रिकेट बॅट
बॅटची लांबी ३८ इंचांपेक्षा (९६.५ सें.मी.) अधिक नसावी. बॅटची रुंदी ४.५ इंचांपेक्षा (१०.८ सें.मी.) अधिक नसावी. बॅट लाकडीच असावी.
क्रिकेट चेंडू
चेंडूचे वजन १५५.९ ग्रॅमपेक्षा कमी नसावे आणि १६३ ग्रॅमपेक्षा अधिक नसावे. चेंडूचा परीघ २२.४ सें.मी. पेक्षा कमी नसावा व २२.९ सें.मी. पेक्षा अधिक नसावा.
सामन्यात वापरावयाच्या चेंडूंना सामना सुरू होण्यापूर्वी पंच व कप्तान यांची मान्यता घ्यावी.
सामन्याच्या नवीन डावाच्या (Innings) सुरुवातीस क्षेत्ररक्षण करणाऱ्या संघाचा कप्तान नवीन चेंडू घेईल.
खेळात असलेला चेंडू हरवला किंवा खेळावयास योग्य राहिला नाही‚ तर सामान्यपणे तितकाच वापरलेला दुसरा चेंडू घेण्यास पंच परवानगी देईल. चेंडू बदलल्याची फलंदाजांना कल्पना दिली जाईल.
एका चेंडूने (तो हरवल्यामुळे किंवा खेळण्यास अयोग्य झाल्यामुळे त्याऐवजी घेतलेल्या चेंडूने) हिरवळ असलेल्या खेळपट्टीवर सलग किमान ८० षटके टाकल्यावर क्षेत्ररक्षक संघाचा कप्तान जुन्या चेंडूच्या जागी नवा चेंडू घेऊ शकतो. जुन्या चेंडूने षटक टाकणे सुरू असताना मध्येच नवा चेंडू घेता येईल. नवा चेंडू घेताच पंचाने नवा चेंडू घेतल्याचा इशारा करावा.
(खेळ सुरू नसताना – जलपान – उपाहार – चहापान – गडी बाद झाल्यावर – व्यत्यय आल्यास – चेंडू पंचाच्या ताब्यात राहील.)
क्रिकेट खेळपट्टीची निगा कशी राखावी
सामना सुरू असताना खेळपट्टीवर पाणी मारता येणार नाही. खास नियमांची तरतूद केल्याशिवाय खेळपट्टीवर आच्छादन घालता येणार नाही. गोलंदाजाच्या धावमार्गावर आच्छादन घालता येईल. (पाऊस आल्यास खेळपट्टीचे संरक्षण करण्यासाठी खेळपट्टीवर आच्छादन घालतात.)
फलंदाजी करणाऱ्या संघाच्या कप्तानाची इच्छा असेल‚ तर प्रत्येक दिवशी खेळ सुरू होण्यापूर्वी अर्धा तास अगोदर रोलिंग करावे. (कप्तानाच्या विनंतीनुसार खेळ सुरू होण्यापूर्वी १० मिनिटे अगोदर रोलिंग संपेल‚ अशा पद्धतीने रोलिंग करावयास हरकत नाही.) त्या कप्तानाच्या इच्छेनुसार जड अगर हलका रोलर वापरावा.
नाणेफेक झाल्यानंतर लगेच किंवा सामन्याच्या कालावधीत खेळपट्टी कृत्रिमरीत्या सुकवावी लागली‚ तर त्या वेळी कोणता रोलर वापरावा याचा निर्णय पंच घेतील. त्या वेळी फक्त एक-दोन मिनिटेच रोलिंग केले जाईल.
दररोज खेळ सुरू होण्यापूर्वी आणि नवीन डाव सुरू होण्यापूर्वी पंचांच्या देखरेखीखाली अधिकाधिक ७ मिनिटे रोलिंग करता येईल.
सामना तीन किंवा अधिक दिवसांचा असेल‚ तर सामन्याच्या कालावधीत दररोज पंचांच्या देखरेखीखाली खेळ सुरू होण्यापूर्वी खेळपट्टीवरील हिरवळ कापली जाईल. सामन्याला सुटी असेल‚ तर त्या दिवशी हिरवळ कापली जाणार नाही. (तीनपेक्षा कमी दिवसांच्या सामन्यात हिरवळ कापली जात नाही.)
क्रिकेटचे मुख्य नियम
- एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये 50 षटकांचा खेळ खेळला जातो, प्रत्येक षटकात 6 चेंडू असतात, अशा प्रकारे 300 चेंडू खेळल्या जातात.
- पहिल्या डावात फलंदाज 50 षटके खेळून समोरच्या संघाला धावांचे लक्ष्य देतात.
- 50 षटकांपूर्वी संघातील 10 खेळाडू बाद झाल्यास, त्या वेळेस केलेल्या धावांना गोल मानले जाते आणि पुढचा डाव खेळला जातो.
- दुसर्‍या डावात, संघातील 11 सदस्यांसमोर 50 षटकांत धावा पूर्ण करण्याचे लक्ष्य असून ते किती बॉल किंवा षटके गाठू शकतात हे संघाच्या कामगिरीवर अवलंबून असते.
- दोन्ही डावातील गोलंदाजी संघाचे मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे फलंदाजांना बाद करणे आणि दुसर्‍या डावात कमीतकमी धावा देणे म्हणजे फलंदाजांना बाद करण्यात किंवा धावांचा वेग नियंत्रित करण्यासाठी देण्यात आलेल्या लक्ष्यातून रोखणे.
अजून वाचा: विराट कोहली माहिती मराठी
क्रिकेट रन/स्कोअर नियम
क्रिकेटमध्ये फलंदाज धावा काढण्याचे तीन मार्ग आहेत.
विकेट्स दरम्यान धावणे
2012 सेमी लांब आणि 5०5 सेमी रुंद मैदानावर खेळपट्ट्या तयार केल्या जातात. खेळपट्टीच्या दोन्ही बाजूंना स्टंप आहेत आणि एक फलंदाज दोन्ही बाजूंनी उभा आहे, खेळणारा फलंदाज चेंडूला मारतो आणि दोन्ही फलंदाज धावा घेण्यासाठी पुढे येतो. यावेळी, गोलंदाजीचा संघ फलंदाजाच्या यष्टीमागे येण्यापूर्वी किंवा नंतर शक्य तितक्या लवकर बॉलला पकडून फलंदाजाला जास्त धाव करण्यापासून रोखतात
चौकार
जेव्हा फलंदाज चेंडूला मारतो आणि चेंडू मैदानावर धावताना निर्धारित चौकार सीमा ओलांडतो, तेव्हा त्याला चौकार म्हणतात, म्हणजे चार धावा.
षटकार
जेव्हा फलंदाज चेंडूला फटका देते आणि तो चेंडू ग्राउंडला टच न करता ग्राउंडची सीमा ओलांडतो, तेव्हा त्याला सहा किंवा षटकार म्हणतात.
अतिरिक्त धावा
याशिवाय गोलंदाजाच्या चुकीच्या चेंडूमुळे समोरच्या संघाला प्रत्येक चुकीच्या चेंडूवर एक धाव दिली जाते.
क्रिकेटमध्ये चुकीच्या बॉलचे प्रकार
नो बॉल
गोलंदाजाकडून नियमाविरूद्ध गोलंदाजी करणे.
- हात चुकीच्या पद्धतीने वापरणे.
- चेंडूची उंची फलंदाजाच्या तुलनेत कित्येक पटीने जास्त असते.
- क्षेत्ररक्षक चुकीचा जागेवर असणे.
- गोलंदाजाचा पाय क्रीझच्या बाहेर असणे.
याला नो बॉल म्हणतात. त्यासाठी पुढच्या संघाला अतिरिक्त धावा दिल्या जातात आणि त्या चेंडूवर धावण्याशिवाय कोणतीही धावचीत वैध नसते. फ्रि हिट म्हणजे फलंदाजाला जास्तीचा बॉल दिला जातो ज्यावर धावबाद शिवाय तो बाद होऊ शकत नाही.
वाइड बॉल
जेव्हा चेंडू फलंदाजापासून खूप दूर असतो, ज्याला तो कोणत्याही परिस्थितीत खेळू शकत नाही, तर तो गोलंदाजाचा दोष मानला जातो आणि फलंदाज संघाला अतिरिक्त धावा दिल्या जातात.
बाय
जेव्हा बॉल बॅटला स्पर्श करत नाही आणि विकेटकीपर देखील त्यास सोडतो, त्यावेळी फलंदाजांना धाव घेण्यासाठी वेळ मिळतो, त्याला बाय-बॉल म्हणतात.
लेग बाय
जेव्हा बॉल फलंदाजाला न मारता फलंदाजाला अंगाला लागून निघून जातो तेव्हा फलंदाजाला धाव घेण्याची संधी मिळते, त्याला लेग बाय म्हणतात.
अजून वाचा: रोहित शर्मा मराठी माहिती
क्रिकेटमध्ये आउट होण्याचे प्रकार
बोल्ड: जेव्हा बॉलर स्टंपवर बॉल मारतो आणि बेल्स पडतात तेव्हा त्याला बोल्ड म्हणतात, जर बेल्सला बॉल लागून पण बेल्स नाही पडले तर फलंदाज बाद दिला जात नाही
झेल: जर फलंदाजाने हवेत चेंडू फटकावला आणि टप न खाऊन फील्डरने त्याला पकडले तर त्याला कॅच आउट असे म्हणतात.
लेग बिफोर विकेट: जेव्हा चेंडू फलंदाजाच्या पायावर आदळतो पण जेव्हा चेंडूला पाय मारता येत नाही असे वाटते तेव्हा त्या वेळी यष्टीरक्षकांना एलबीडब्ल्यू देण्यात आले होते.
धावचीत: जेव्हा एखादा फलंदाज धावांच्या मोबदल्यात विकेट्स दरम्यान धावत असतो, तर जर एखादा क्षेत्ररक्षक चेंडू पकडतो आणि फलंदाज विकेट गाठण्यापूर्वी स्टॅम्पवर मारतो तर ते धावबाद असल्याचे मानले जाते.
हिट विकेट: जेव्हा एखादी विकेट फलंदाजाच्या चुकीने पडते तेव्हा त्याला हिट विकेट म्हणतात.
एक बॉल दोन वेळा मारणे: फलंदाजाला फक्त एकदाच चेंडू खेळण्याची मुभा दिली जाते, आऊट होण्याच्या भीतीने जर त्याने त्याचा पुन्हा स्पर्श केला तर त्याला आऊट दिले जाते.
स्टँप आउट: जेव्हा गोलंदाज बॉल टाकतो आणि फलंदाज बॅटला चेंडूला स्पर्श न करत यष्टीरक्षकाच्या हातात जातो आणि फलंदाज धावा करण्यासाठी किंवा बॉल मारण्यासाटी क्रिझ माधेऊन बाहेर जातो तेव्हा यष्टीरक्षकाने चेंडू विकेटकडे फेकल्यास बेल्स पडले तर फलंदाज बाद असतो, तेव्हा त्याला धावबाद म्हणतात.
बॉल पकडणे: जर फलंदाजाने चेंडू हाताने पकडले किंवा हाताला स्पर्श केला तर त्याला आऊट दिले जाते.
टाइम आउट: एक बॅट्समन आऊट झाल्यानंतर जर दुसरा बॅट्समन ३ मिनटात खेळायला नाही आला तर त्याचा विचार केला जाईल याला टाइम आउट म्हणतात.
व्यत्यय: जेव्हा फलंदाज दुसर्‍या संघाला अपशब्द बोलतो किंवा बॉल पकडताना त्यांच्या समोर येतो, त्याला बाद दिले जाऊ शकते.
टी -20 हा क्रिकेटचा एक नवीन प्रकार आहे जो 2003 मध्ये इंग्लंडमध्ये सुरू झाला होता. या प्रकारच्या खेळाचा परिचय देण्यामागील कारण म्हणजे क्रिकेटला प्रथम अधिक रोमांचक बनवले पाहिजे आणि त्यात जास्त प्रेक्षकांनी भाग घ्यावा. जरी या खेळाची जवळपास पध्दत इतर क्रिकेट शाखांप्रमाणेच असली तरी या खेळात विशिष्ट बदल केले गेले आहेत.
टी २० क्रिकेट सामान्य नियम
- एकूण 20 षटकांपैकी प्रत्येक गोलंदाज जास्तीत जास्त 4 षटके करेल.
- कोणत्याही वेळी गोलंदाज पॉम्पिंग क्रीजच्या पुढे जाईल तेव्हा तो नो बॉल ठरेल. त्याऐवजी फलंदाजी करणाऱ्या संघाला 1 धावा मिळेल आणि चेंडूही वैध ठरणार नाही. यानंतर चेंडू फ्री हिट होईल ज्यावर फलंदाज धावचीत सोडून आऊट दिला जाणार नाही.
- जर अंपायरला असे वाटले की एखादा संघ विनाकारण वेळ वाया घालवत आहे तर त्याच्या बुद्धिमत्तेनुसार तो त्या संघाला 5 धावांच्या दंड म्हणून कमी करेल.
- टी -20 क्रिकेटमध्ये मध्यांतर 20 मिनिटांवर असते. जर काही कारणास्तव सामन्यांची षटके कमी केली गेली तर मुदतीचा कालावधी 10 मिनिटांवर कमी केला जाईल.
- जर दोन्ही संघ पाच षटकांचा सामना खेळतील तर सामना रद्द होणार नाही.
- टी -20 क्रिकेटमध्ये गोलंदाजीला प्रत्येक ओव्हरमध्ये एक शार्ट पिच बॉल टाकण्याची परवानगी आहे.
अजून वाचा: महेंद्रसिंग धोनी मराठी माहिती
स्वरूप/फार्मेट
T20 क्रिकेटचे स्वरूप सामान्यत: वनडेप्रमाणेच असते, फक्त ओव्हर्समधील फरक, हे नाव स्वतःच सुचवते. हा खेळ दोन संघांदरम्यान होतो आणि प्रत्येक संघ 20 षटकांचा सामना खेळतो. हा एक जलद खेळ असल्याने खेळाडू ड्रेसिंग रूम वापरत नाहीत. ते जमिनीवर छत खाली बसतात.
क्षेत्र रक्षण/फील्डिंग
- लेग साईड मध्ये ५ पेक्षा जास्त फिल्डर ठेऊ शकत नाही
- क्रिकेट मध्ये पहिल्या सहा ओव्हर मध्ये फक्त २ फिल्डर्स ३० यार्ड चा बाहेर ठेऊ शकतो बाकी फिल्डर्स ३० यार्डच्या आत असतात
- क्षेत्ररक्षण संघाला संपूर्ण २० षटके 80 मिनिटांत पूर्ण करावी लागतील. जर हे पूर्ण झाले नाही तर फलंदाजी करणाऱ्या संघाला अतिरिक्त धावा कराव्या लागतील. जर फलंदाजी करणार्‍या संघानेही वेळ वाया घालवला तर अंपायर त्यांच्या विरुद्धही असाच निर्णय घेऊ शकेल.
सामना बरोबरीत झाला तर
T20 क्रिकेटमध्ये खेळ कधीही समान आधारावर संपत नाही जो पर्यंत कशी नैसर्गिक कारण नसेल तर, जर मॅच ड्रॉ झाली तर सुपर ओव्हरच्या रूपात दोन्ही संघांना एक षटक खेळायला दिला जातो, या षटकात एखाद्या संघाने दोन विकेट गमावल्यास त्या संघाचा पराभव होईल किंवा ते न झाल्यास, सर्वाधिक धावा करणार्‍या संघाचा विजय होईल. त्यात जर टाय असेल तर ज्या संघात सर्वाधिक षटकार असतील त्या संघाला विजय मिळतो, त्यात जरी टाय असला तर जास्त चौकारांची टीम जिंकेल.
अजून वाचा: कबड्डी माहिती मराठी
कसोटी क्रिकेट नियम
कसोटी क्रिकेटचे काही महत्त्वपूर्ण नियम
- दोन संघांदरम्यान खेळलेला कसोटी क्रिकेट सामना सलग 5 दिवस खेळला जातो आणि त्या 5 दिवसांत सामन्याचा निर्णय झाला तर सामना अनिर्णित म्हणून घोषित केला जातो आणि कोणताही संघ जिंकू शकत नाही.
- प्रत्येक संघाला दोनदा फलंदाजी करण्याची आणि दोनदा गोलंदाजी करण्याची संधी मिळते. ज्यामध्ये सर्व खेळाडूंना दोनदा संधी मिळते.
- कसोटी क्रिकेट सामन्यात 1 षटकांचा खेळ 90 षटकांकरिता खेळला जातो आणि त्यानुसार संपूर्ण 5 दिवसांत 450 षटके असतात आणि या सामन्यात गोलंदाज एकदिवसीय सामन्याइतकी षटके ठेवू शकतो.याला मर्यादा नाही. च्या
- कसोटी सामन्यांमध्ये आणखी एक फायदा हा आहे की जर एखादा चेंडू फलंदाजाच्या मागच्या बाजूस गेला तर धनुष्यास वाइड बॉल म्हटले जात नाही.
- कसोटी सामन्याच्या डावात प्रत्येक संघ दोन डीआर घेऊन खेळत असतो आणि 90 षटकांनंतर दोन्ही संघांना पुन्हा आणखी दोन डीआर मिळतात.
- कसोटी सामन्यात क्षेत्ररक्षण करण्यास कोणतेही बंधन नाही, ज्यामध्ये संघ आपल्या इच्छेनुसार अनेक हद्दीवर आणि आपल्या आवडीच्या 30 यार्डांच्या आत सीमेवर जास्तीत जास्त खेळाडू घालू शकतो.
- कसोटी सामन्यात कोणत्याही प्रकारची उष्णता दिली जात नाही, जर कोणी नवीन चेंडू फेकला तर त्या चेंडूला नो बॉल मानले जाईल आणि पुढच्या चेंडूला बॉलला उष्णता मिळणार नाही.
फालोऑन काय आहे
- फलंदाजी करणा्या संघाने पहिल्या डावात बरीच धावा केल्या आहेत आणि दुसर्‍या संघाने पहिल्या संघाच्या तुलनेत फारच कमी धावा केल्या असतील तर पहिला संघ समोरच्या संघाचा पाठलाग करतो.
- कसोटी गमावलेल्या संघासाठी, दररोज 1 चहा ब्रेक, 1 जेवण ब्रेक दिला जातो, जो अनुक्रमे 30 मिनिटे आणि 45 मिनिटे आहे.
- कसोटी क्रिकेट सामन्याच्या 1 दिवसात तीन सत्रे होतात आणि एका सत्रात 30 षटके केली जातात, त्यानंतर वरील दोन्ही विश्रांती दिली जातात.
- कसोटी सामन्यात प्रत्येक 80 षटकांचा सामना संपल्यानंतर गोलंदाजी संघ हवा असल्यास नवीन बॉल घेऊ शकेल.
अजून वाचा: शिखर धवन माहिती मराठी
वनडे क्रिकेट नियम
वनडे क्रिकेटचे काही महत्त्वपूर्ण नियम
- हा सामना 50 षटकांचा आहे.
- टाईम आउट नियम: एखादा खेळाडू आउट / सेवानिवृत्त दुखापतग्रस्त असेल तर येणार्‍या फलंदाजाने minutes मिनिटांच्या आत पंचकडून पहारा घ्यावा किंवा क्रीजवर यावे अन्यथा तो खेळाडू खेळायला यावा. प्लेअरला बाहेर कॉल केले जाते.
- अपील नाही केली तर आऊट नाही: जर एखादा खेळाडू एलबीडब्ल्यू बाहेर असेल तर अशावेळी खेळाडूंना फाइलिंगद्वारे अपील करणे आवश्यक आहे, अन्यथा प्लेअरचा विचार केला जाणार नाही.
- बेल्स नाही केली तर आऊट नाही: एखादा खेळाडू जर खेळत असेल आणि गोलंदाजीच्या वेळी, चेंडू जर बॉल बॅट किंवा स्टंपच्या बेल्सवर आदळला आणि बेल्स पडला नाही तर तो खेळाडू आऊट दिला जाणार नाही.
- दुखापतग्रस्त खेळाडूंचे नियमः जर खेळणारा खेळाडू दुखापत झाल्यानंतर मैदानाबाहेर गेला आणि मैदानावर परतल्यानंतर पंचांना माहिती न देत असेल तर अशा परिस्थितीत क्षेत्ररक्षक संघ 5 धावा कापतो.
- बॉलशी छेडछाड: जर एखादा खेळाडू फलंदाजी करताना चेंडू हाताने रोखतो, तर अशावेळी त्या खेळाडूचा विचार केला जाईल.
- मॅनकाइंड, बॉल टाकण्याआधी क्रिस सोडणे: या नियमांतर्गत जेव्हा एखादा धावणारा फलंदाज चेंडू टाकण्यापूर्वी क्रीज सोडतो, तेव्हा त्याला बाहेर येणे म्हणजे मॅनिंग असे म्हणतात. परंतु या नियमानुसार ही धावपळ गोलंदाजाच्या खात्यात जात नाही.
- फलंदाजाला त्रास देणे: ज्या चित्रपटाचे चित्रीकरण करतो तो जर खेळणा Bas्या बास्टेमानबरोबर छेडछाड करीत असेल तर अशावेळी बास्टेमानच्या खात्यात 5 धावा जोडल्या जातील.
टी 20 क्रिकेट नियम
टी-20 क्रिकेटचे काही महत्त्वपूर्ण नियम
- हा सामना 20 षटकांचा आहे.
- कोणत्याही वेळी गोलंदाजीने पॉम्पिंग क्रीज ओलांडल्यास नो-बॉल देण्यात येईल आणि फलंदाजी संघाला 1 धावा दिली जाईल.
- खेळादरम्यान एम्पायरला जर असे वाटले की कोणत्याही संघामुळे कारणास्तव वेळ वाया जातो, तर अशा परिस्थितीत त्या वेळेचे 5 धावा वजा केले जातील.
- सामान्य T20 क्रिकेटमध्ये वेळ अंतर 20 मिनिटांचा असतो, जर काही कारणास्तव सामन्यांची षटके कमी असतील तर वेळ मध्यांतर 10 मिनिटे होईल.
- जर दोन्ही संघ सामन्यादरम्यान 5 किंवा अधिक षटके खेळत असतील तर अशा परिस्थितीत तो सामना रद्द होणार नाही.
- टी -20 क्रिकेट सामन्यात प्रत्येक ओव्हरमध्ये फक्त एक लहान खेळपट्टी फेकण्याची परवानगी आहे.
क्रिकेट पंचांसाठी/एम्पायर नियम
पंचांसाठी काही महत्त्वपूर्ण नियम
- क्रिकेटमध्ये पंचांना हे पाहावे लागते कि मैदान किंवा खेळपट्टीवर लक्षपूर्वक पाहणे किंवा त्याबद्दल माहिती घेणे सर्वात महत्वाचे आहे जेणेकरून सामन्यादरम्यान कोणतीही अडचण नाही हे जाणून घेण्यास मदत होते.
- तथापि, पंचांने जे काही निर्णय दिले ते अंतिम आहे, परंतु तरीही पंचांला हे माहित असणे आवश्यक आहे की जो काही निर्णय घेतो तो नियमातच राहतो.
- जरी पंचांचा निर्णय अंतिम आहे, तरीही त्याच्या वर तिसरा एम्पायर आहे, जो ग्राउंड पंचाने जो निर्णय दिला आहे तो बरोबर आहे कि नाही त्या वर लक्ष देतो.
- एक प्रकारे पंच सामन्याचा मुख्य असतो जो सामन्याची पूर्ण काळजी घेतो.
क्रिकेट खेळाडूंसाठी नियम
तसे, खेळाडूंसाठी पहिला नियम असा आहे की त्यांनी हा खेळ संपूर्ण प्रामाणिकपणाने आणि क्रीडापटूपणाने खेळावा. या सर्व व्यतिरिक्त, काही सामान्य नियम आहेत ज्याबद्दल आपल्याला माहित असले पाहिजे.
- एखादा खेळाडू समोरच्या संघात खेळत असलेल्या अन्य खेळाडूशी गैरवर्तन करणार नाही किंवा त्याबद्दल काही चुकीचे भाष्य करणार नाही.
- जर एखादा खेळाडू फलंदाजी करत असेल तर अशा परिस्थितीत एखादा खेळाडू बाद झाल्यानंतर दुसरा खेळाडू 3 मिनिटांत मैदानात उतरत नाही, तर अशा परिस्थितीत तो खेळाडू माघार घेतलेला असतो.
- सामना सुरू होण्यापूर्वी सामनाच्या कर्णधाराला त्या सामन्यात खेळत असलेल्या 11 खेळाडूंची यादी देणे आवश्यक आहे, ते अनिवार्य आहे.
- फलंदाजासाठी खेळत असताना हे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की तो खेळताना बॅटशिवाय दुसऱ्या हाताने चेंडूला स्पर्श करत नाही.
अजून वाचा: सचिन तेंदुलकर माहिती मराठी
गोलंदाजासाठी नियम
गोलंदाजासाठी काही महत्त्वपूर्ण नियम
- गोलंदाजीसाठी, सर्वप्रथम कोणत्याही गोलंदाजाने बॉल फेकताना याची काळजी घ्यावी लागते कि बॉलरचा हात 15 डिग्री पर्यंत वळवला पाहिजे, त्याहूनही अधिक चुकीचे मानले जाते.
- गोलंदाजीला गोलंदाजी करताना रनअप घेणे आवश्यक आहे, उभे राहून गोलंदाजी करणे अवैध मानले जाते.
- गोलंदाजीची क्रिया ही कला तंत्रज्ञानाच्या स्थितीनुसार मोजली जाते जेणेकरून गोलंदाज प्रत्यक्षात योग्यरित्या गोलंदाजी करीत आहे की नाही याचा निर्णय घेता येईल.
फलंदाजासाठी नियम
बॅटमॅनसाठी काही महत्त्वपूर्ण नियम
- फलंदाज फलंदाजी करताना संपूर्ण ड्रेन आणि आवश्यक वस्तू हेल्मेट्स, ग्लोव्ह्ज इत्यादी घातल्या पाहिजेत.
- बॅटमनला हे महत्वाचे आहे की तो आऊट झालेला खेळाडू सामन्यात बाहेर पडल्यानंतर ३ मिनिटांच्या आत तो नवीन खेळाडू येणे आवश्यक आहे , अन्यथा त्याचा आऊट केला जाईल.
- सामना खेळत असताना विनाकारण फिल्डिंग टीम मधील कोणत्याही खेळाडूशी बोलू नये याची काळजी घेणे फलंदाजासाठी महत्वाचे आहे.फलंदाजासाठी खेळत असताना हे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की तो खेळताना बॅटशिवाय हाताने चेंडूला स्पर्श करत नाही.
थर्ड एम्पायर/पंचांसाठी नियम
थर्ड अंपायरसाठी काही महत्त्वाचे नियम
- तसे, तिसर्‍या एम्पायरचे काम ऑन-फील्ड एम्पायरच्या निर्णयावर लक्ष ठेवणे आहे, त्याशिवाय त्याचे कोणतेही विशेष कार्य नाही.
- याशिवाय तिसर्‍या एम्पायरने क्षेत्रामध्ये घडणार्‍या काही अमानवी घटनांबद्दल फील्ड एम्पायरशी बोलणे आणि त्या समस्येचे निराकरण करण्याचा प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.
- जर एखाद्या खेळाडूने क्षेत्र एम्पायरच्या निर्णयाला आव्हान दिले असेल तर त्या प्रकरणात तो निर्णय परत तपासा आणि योग्य निर्णय द्या इ.
तात्पर्य
केवळ क्रिकेटच नाही तर कोणत्याही प्रकारच्या खेळामुळे आरोग्य आणि उत्साह वाढतो, तसेच निरोगी स्पर्धेची भावना देखील विकसित होते. याबरोबरच क्रिकेटच्या खेळाबरोबर परस्पर ऐक्य व बंधुतेचा विकासही होतो. विश्वचषक क्रिकेट स्पर्धेच्या वेळी संपूर्ण जग एकाच कुटूंबासारखे होते आणि क्रिकेटच्या खेळामधील ही एक मोठी उपलब्धी आहे.
जर तुम्हाला क्रिकेट बद्दल माहिती आवडली असेल तर आपल्या मित्रांसोबत शेअर नक्की करा
